Een doortastend infrastructuurbeleid voor kwaliteitsvol onderwijs

Kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen, dat is de missie van het GO!. Als onderwijs van en voor de gemeenschap willen we elke leerling en elke cursist alle kansen geven om talenten te ontdekken en te ontginnen. Dat vraagt veel engagement van onze meer dan 30.000 leerkrachten. Zij maken deze missie elke dag waar op de klasvloer, ondanks de soms moeilijke omstandigheden.

Kwaliteitsvol onderwijs vraagt ook hedendaagse methodes. Onze maatschappij is de voorbije decennia hard veranderd, ook voor jongeren. We leven in een superdiverse en gedigitaliseerde wereld en we hebben meer aandacht voor de specifieke noden van leerlingen dan vijftig jaar geleden. Dat betekent dat ook het onderwijs anders moet dan vijftig jaar geleden. De heterogene klassen van vandaag vragen om meer differentiatie naast de klassikale aanpak. Leerlingen die haperen, ondersteunen en remediëren we; leerlingen die de leerstof vlot onder de knie krijgen, dagen we uit. Zo pakken wij het aan in het Gemeenschapsonderwijs. Tegelijkertijd leren we onze leerlingen samenleven in verscheidenheid en bereiden we jongeren voor op een hoofdrol in de samenleving, als actieve en positief kritische burger. Want kwaliteitsvol onderwijs is meer dan kennisoverdracht alleen.

Glijbaan vanaf de speelplaats 

Modern kwaliteitsvol onderwijs is ook onmogelijk zonder aangepaste infrastructuur. Het GO! is verantwoordelijk voor het in stand houden van het patrimonium dat deel uitmaakt van de Vlaamse Gemeenschap. Het gaat om meer dan 3.000 gebouwen op ongeveer 800 sites, samen goed voor vier miljoen vierkante meter bouwoppervlakte. In 2018 hebben we de staat van die schoolgebouwen nauwgezet in kaart gebracht. Op die manier kunnen we met objectieve criteria bepalen welke schoolgebouwen het dringendst aan vervanging toe zijn of waar een grondige renovatie zich opdringt.

Met de jaarlijkse overheidsdotatie van om en bij de 80 miljoen euro heeft het GO! de voorbije jaren een aantal mooie projecten kunnen verwezenlijken. Het GO! Koninklijk Atheneum Zottegem huist nu bijvoorbeeld in een nieuwbouw van 4.400 vierkante meter met ruime instructielokalen, divers vormgegeven werk- en leerruimtes en een open, multifunctioneel atrium. Als toemaatje kreeg de basisschool een glijbaan van de eerste verdieping naar de begane grond.

Ook de nieuwe GO! tienerschool Tangram in Vilvoorde kreeg een glijbaan vanaf de speelplaats op het dak. Daarnaast heeft het gebouw units met diverse vormen in plaats van klassieke klassen, een didactische keuken en amfitheaters als projectruimtes. Een derde voorbeeld met innovatieve leeromgevingen is de GO! freinetschool De Pientere Piste in Antwerpen. De educatieve buitenruimte en architectuur van het nieuwe gebouw stimuleren het actieve en onderzoekende leerproces van de leerlingen. Ook hier geen klassieke, rechthoekige klassen, maar ruimtes met onderverdelingen in zones, een theaterzaal en een bibliotheek met leesplek. In dit gebouw kreeg de traphal een glijbaan die het hart van de school vormt.

Langetermijnvisie 

Deze en andere geslaagde projecten mogen niet verdoezelen dat het onderwijs kampt met een structurele onderfinanciering voor het beheer, het onderhoud, de renovatie en de vervanging van het schoolpatrimonium. Hierdoor voldoen schoolgebouwen op veel plaatsen niet aan de eisen van het GO! op het vlak van veiligheid, comfort en kwaliteit. Het is met andere woorden op veel plaatsen onacceptabel om onderwijs te organiseren. De inflatie en de stijgende bouwkosten hebben de kloof tussen nodige middelen en beschikbaar budget nog vergroot.

Daarbovenop komt de Europese Green Deal, die bepaalt dat alle schoolgebouwen in Vlaanderen tegen 2050 klimaatneutraal moeten zijn. Dit zal een enorme budgettaire inspanning vragen. Onze infrastructuurafdeling heeft berekend dat het GO! meer dan 500 miljoen euro nodig heeft om het volledige schoolpatrimonium veilig, comfortabel en klimaatneutraal te maken. Dat is de huidige dotatie die het GO! van de Vlaamse overheid ontvangt maal acht. Om elk schoolgebouw ook geschikt te maken voor het onderwijs van morgen zijn er nog meer middelen nodig. 

De missie van het GO! is kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen aanbieden, maar het Gemeenschapsonderwijs heeft ook een grondwettelijke opdracht: neutraal onderwijs aanbieden aan alle leerlingen en hun ouders die dat wensen. Door de verouderde infrastructuur en een daarmee gepaard gaand steeds nijpender capaciteitstekort moet ons net elk jaar leerlingen weigeren. Vorig schooljaar konden al 7.865 leerlingen niet terecht in de GO!-school van hun keuze. Dat betekent dat het Gemeenschapsonderwijs op dit moment zijn grondwettelijke opdracht niet kan vervullen. 

Wanneer de overheid normen oplegt en opdrachten uitdeelt, moet ze ook budget voorzien om die normen te halen en opdrachten te vervullen. Daarnaast is er nood aan een herziening van de bouwprocedure binnen het Gemeenschapsonderwijs en aan meer flexibiliteit om geklasseerde schoolgebouwen energiezuiniger te maken en aan te passen aan de reële functies van het onderwijs. Dit alles vraagt een langetermijnvisie op onderwijsinfrastructuur die verschillende legislaturen overspant. 

Koen Pelleriaux
Afgevaardigd bestuurder GO!