Sociaal-emotioneel leren bevorderen met biofilische ontwerpen

Biofilisch betekent hier kenmerken van de natuur opnemen in de fysieke leeromgeving. Dit kan in vele vormen en voor verschillende ruimtes en budgetten. Biofiele ontwerpprincipes kunnen stress in het klaslokaal verminderen en de concentratie verbeteren zodat leerlingen zich beter voelen. Enkele voorbeelden …

1. Een op de natuur gebaseerd kleurenschema helpt leerlingen zich rustig te voelen

Omringd met het aards groen en bruin van een schaduwrijk bos/park of het kalme blauw van een meer/vijver biedt een van de belangrijkste voordelen van buiten zijn: een rustiger geest. Van de kleur groen is aangetoond dat het stressniveaus verlaagt. Sommige wetenschappers denken dat dit komt doordat het lichaam de kleur associeert met vegetatie, zelfs zonder dat er onmiddellijk bomen of planten te zien zijn. Iets eenvoudigs als het veranderen van muurkleuren kan een grote invloed hebben op hoe leerlingen zich in het klaslokaal voelen. Natuurlijke tinten kunnen van het lokaal een rustiger ruimte maken - zelfs als het daar vol leven zit.

2. Natuurlijk licht verbetert de stemming en de prestaties

Studies tonen aan dat daglicht in klaslokalen verband houdt met hogere testscores en een beter humeur van de leerlingen. Een tip is het creëren van een zit- of leergedeelte bij ramen waar volop daglicht binnenvalt. Dat kost niet alleen weinig, het maakt sowieso deel uit van de architectuur. Als het klaslokaal weinig natuurlijk licht heeft, hoeft men zich geen zorgen te maken - zelfs regelbare LED-verlichting kan het daglicht voldoende nabootsen om positieve veranderingen teweeg te brengen in de stemming en het mentale welzijn van de leerlingen.

3. Een biofilisch ontwerp met planten en water verlaagt stressniveaus en mentale gezondheidsrisico's

Een hydrocultuur kweeksysteem kan een aanvulling zijn op een biofiel ontwerp. Op die manier brengen we de natuur dichterbij. Blootstelling aan groen kan stress verminderen en de immuniteit verhogen, waardoor het lichaam van de leerlingen zich kan herstellen van de druk van het leven. Uit een Deens onderzoek bleek zelfs dat kinderen met meer toegang tot groen minder kans hadden om als volwassene (geestes)ziekten te ontwikkelen. Planten in de klas brengen is een eenvoudige manier om een biofiele omgeving te creëren, en de planten zelf kunnen ook deel uitmaken van het lesprogramma. Leerlingen kunnen de verantwoordelijkheid op zich nemen om de planten water te geven en te snoeien, ze kunnen hun groei volgen en bijhouden, en ze kunnen zelfs hun eigen kleine binnenboerderijen onderhouden door zaailingen of hydrocultuurgewassen te kweken. Naast de visuele impact die planten in de klas hebben, kunnen ze ook onverwachte zintuiglijke voordelen bieden. De geuren en geluiden van een bloeiende tuin of hydrocultuur verlichten stress en verbeteren de stemming.

4. Natuurlijke vormen en texturen bevorderen vriendelijker gedrag

Het gebruik van natuurlijke vormen en texturen (bijv. bladeren, rondingen, weelderig gras) is ook een manier waarop een biofiel ontwerp leerlingen kan onderdompelen in een natuurlijk aanvoelende omgeving. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld samenwerken aan tafels in de vorm van een blad of op krukjes klimmen die bekleed zijn met een zachte, grasachtige textuur. Naast de individuele ontwerp-elementen moet een goed biofiel ontwerp ook naar het klaslokaal als geheel kijken, waarbij aandacht wordt besteed aan hoe leerlingen zich tussen de verschillende leerruimten bewegen, bijvoorbeeld door een golf te creëren, waarbij meerdere elementen samenkomen om een grotere organische stroom in een ruimte te creëren.

5. Natuurbeelden en -patronen verbeteren de aandacht en het geheugen

Een passieve blootstelling aan de natuur - zoals het kijken naar foto's van natuurlijke beelden - kan de aandacht en het geheugen van leerlingen verbeteren. Als leerlingen binnenskamers zijn, wordt hun aandacht getrokken door tal van visuele prikkels, wat de hersenen vermoeit en tot afleiding leidt.

Natuurlijke beelden daarentegen zorgen ervoor dat de hersenen zich kunnen opladen. Toegang tot deze mini-breinpauzes verbetert het vermogen van leerlingen om zich te concentreren en te leren. Sommige scholen bieden ook rustgevende ruimtes met een natuurthema, waar leerlingen naartoe kunnen gaan om te ontstressen voordat ze terugkeren naar het klaslokaal. Klaslokalen kunnen natuurbeelden integreren via muurstickers, kunst, of door meubilair te kiezen met natuurlijke scènes. In plaats van groothoekbeelden van de natuur te gebruiken, raden specialisten scholen aan om te abstraheren, bijvoorbeeld door een foto van een bladerdak van bomen te plaatsen, in plaats van een foto van bomen in zijn geheel. Naast wandfotografie kan men ook klaslokalen inrichten met natuurlijke patronen, zoals schors, bladeren, rimpelingen of golven.

Voor elk klaslokaal binnen

Een klaslokaal hoeft niet groot, goed verlicht of perfect uitgerust te zijn om een biofiel klaslokaal te zijn. Of het nu gaat om het toevoegen van natuurlijke beelden of patronen, levende planten, meer natuurlijke verlichting, een biofiel kleurenpalet of meer natuurlijke vormen en stromingen, elk klaslokaal kan de voordelen van het buitenleven naar binnen halen.

Ook in de buitenruimte

Als ook het buitenleven een optie is, probeer creëer dan een buitenklaslokaal. Veel scholen hebben tijdens de pandemie leerruimtes gecrëeerd op hun terrein die profiteren van natuurlijke ventilatie en het verlaagde risico op verspreiding van virussen. Natuurlijk gaan de voordelen van buitenonderwijs verder dan een frisse bries. Of de ruimte nu permanent of tijdelijk is, dagelijks gebruikt wordt of alleen voor specifieke lessen, de hele klas naar buiten brengen biedt leerlingen een multisensoriële onderdompeling in de natuur.