Verouderde scholen, vernieuwde ambities: tijd voor een nieuw bouwbeleid

Neen, het gaat niet goed met onze schoolgebouwen

Maar het gaat niet goed met onze schoolgebouwen. De schoolgebouwenmonitor van AGION bevestigt het beeld van een verouderd patrimonium. Meer dan de helft van de gebouwen die vandaag voor onderwijs gebruikt worden, dateren van vóór 1970 en zijn dus binnenkort 55 jaar oud of ouder. Noodzakelijke investeringen blijven uit. Onze scholen overleven bij de gratie van een gebrek aan onderhoud. De centen ontbreken.

Het vrij gesubsidieerd onderwijs, dat veruit de grootste onderwijsaanbieder in Vlaanderen is, moet immers minstens 30% of 40% van een onderwijsinvestering zelf betalen. Dat geld moet het schoolbestuur uit de werkingsmiddelen halen. En terwijl de bouwkosten alleen al tussen augustus 2020 en augustus 2024 gestegen zijn met bijna 34%, werden die werkingsmiddelen over dezelfde periode amper geïndexeerd terwijl ze al ontoereikend waren. Ondertussen zet alsmaar strengere regelgeving (denk maar aan het asbestbeleid, het EPC NR, het labelpad en de ambitie van een koolstofvrij gebouwenpark tegen 2050) extra druk om te investeren.

Wachtlijst alsmaar langer

We zijn erg dankbaar voor de extra middelen die we de voorgaande jaren kregen voor scholenbouw. Maar die stijging kon zelfs geen gelijke tred houden met de gestegen bouwkost. De extra middelen bij AGION hebben niet geleid tot een gestegen investeringscapaciteit. De wachtlijst wordt alsmaar langer – dossiers die 15 jaar wachten op een goedkeuring zijn geen uitzondering.

Vanuit de eigen visie van onze organisatie op wereld en maatschappij, geïnspireerd door de katholieke dialoogschool, zetten we onze klimaatambities hoog. Maar onderwijs is een sector die financieel helemaal afhankelijk is van de overheid. Extra verplichtingen om te investeren vergen daarom niet alleen extra investeringssubsidies, maar ook extra werkingsmiddelen om het eigen aandeel in de investering niet nog meer te laten wegen op het pedagogisch comfort en de onderwijskwaliteit.

Scholenbouw op een andere leest schoeien

Onze scholen hebben een structurele oplossing nodig en daarvoor zullen we de geijkte paden moeten verlaten.

De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen. Voor een structurele oplossing zijn meer werkingsmiddelen én meer investeringsmiddelen nodig. We verwachten ook een betere regelgeving, die vertrekt vanuit vertrouwen in de onderwijssector. Die reglementering houdt best ook rekening met het precieze gebruik van een onderwijsgebouw. Een schoolgebouw wordt doorgaans minder gebruikt dan een kantoorgebouw. Investeringen, bijvoorbeeld in energie-efficiëntie, verdienen zich dus trager terug. Daar moet de reglementering rekening mee houden.

Aan de andere kant willen ook wij als onderwijsverstrekkers de handschoen opnemen.

De onderwijssector moet werk maken van een grondige heroverweging van haar eigen organisatie en haar huisvestingsbehoefte. Hoe organiseren we ons beter om onderwijs met eenzelfde of betere kwaliteit goedkoper aan te bieden op een kleinere oppervlakte? Dan blijft er ook meer geld over voor het primaire proces, voor de onderwijskwaliteit, voor het leren zelf.

Op het terrein zit men niet stil

Op verschillende plaatsen zien we hoe directies en schoolbesturen erin slagen om via kleine en grote realisaties het leren te stimuleren.

Onze bouwsector kan het ook aan. Er zijn voldoende creatieve architecten en ingenieurs en solide aannemers om onze droom te realiseren. Maar zij hebben nood aan professionele bouwheren die kunnen verwoorden wat ze willen, die onderscheid kunnen maken tussen need to have en nice to have, die zich als een volwaardige partner met de bouwprofessionals aan tafel zetten.

In die rol ondersteunt Katholiek Onderwijs Vlaanderen haar directies en besturen. Die ondersteuning organiseren we met het team infrastructuur van onze Dienst Bestuur & organisatie.

We helpen onze leden om tot een duurzame visie te komen voor de gebouwde omgeving en begeleiden hen bij hun heel concrete subsidieprojecten bij AGION, of dat nu via reguliere financiering gaat, via huursubsidie of via DBFM.

Van daaruit ontwikkelen we een eigen visie voor onze gehele organisatie. We zorgen voor lobbywerk en vertegenwoordigen onze leden bij de overheid en in de maatschappij. Maar ook voor gestandaardiseerde professionalisering en opleidingen op maat van het bestuur en de directie kunnen onze leden bij ons terecht.

Betrouwbare partner

Katholiek Onderwijs Vlaanderen, nu onder leiding van directeur-generaal Bruno Vanobbergen, is de ledenvereniging en netwerkorganisatie van het Nederlandstalig katholiek onderwijs in Vlaanderen en Brussel. We zijn vanuit onze deskundigheid en in het belang van onze leden graag een betrouwbare partner voor de overheid om tot structurele oplossingen te komen.